احمد مسجدجامعی ضمن انتقاد از نسبت پژوهش و موسسات بهرهگیر از آن، گفت: «وقتی پژوهش انجام میشود، موسسات نتایج آن را نمیپذیرند چون آن موسسه را انکار میکند، در نتیجه پژوهش بینتیجه است» به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین به نقل از رضا دستجردی در سرویس دین و اندیشه ایبنا، بهمناسبت هفته پژوهش، آیین بزرگداشتی، همراه با […]
احمد مسجدجامعی ضمن انتقاد از نسبت پژوهش و موسسات بهرهگیر از آن، گفت: «وقتی پژوهش انجام میشود، موسسات نتایج آن را نمیپذیرند چون آن موسسه را انکار میکند، در نتیجه پژوهش بینتیجه است»
به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین به نقل از رضا دستجردی در سرویس دین و اندیشه ایبنا، بهمناسبت هفته پژوهش، آیین بزرگداشتی، همراه با رونمایی از آثار برگزیده، همچنین طرحهای پژوهشی برتر، روز بیستوپنجم آذرماه ۱۴۰۴ با حضور احمد مسجدجامعی، حسن سبحانی، محسن جوادی، و فرهاد رستگارنسب در محل پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات برگزار شد.
هدفمان کاهش آلام جامعه است
در ابتدای این نشست، حسین میرزایی رئیس پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، ضمن تبریک هفته پژوهش، عنوان داشت: «لازم است بدون پژوهش تصمیمگیری نکنیم و کشور جز با تصمیمات درست به پیش نمیرود». وی ضمن اشاره به این حقیقت که در کشور پژوهشگران بسیاری وجود دارد، خاطرنشان ساخت: «ذخیره دانایی و علمی کشور بسیار بیشتر از آن چیزی است که در کشورهای دیگر وجود دارد که علل آن را میبایست در سابقه تمدنی ایران و تلاشهای سده اخیر جست.». میرزایی، تأسیس دانشگاه تهران در سال ۱۳۱۳ را زمینهساز تربیت دانشجویان و دانشمندان جوان در کشور برشمرد و گفت: «در سه دهه گذشته نیز، مراکز و حوزههای وابسته به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، مرکزیت مطالعات فرهنگی و هنری در کشور بودهاند». وی در ادامه، به سهگانه ویژه در این باب که مشتمل بر وزارت علوم تحقیقات و فناوری، وزارت کشور و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است اشاره کرد و افزود: «با همکاری و همافزایی میان این سه وزارتخانه در باب مطالعات فرهنگی و اجتماعی، نتایج قابل توجهی حاصل خواهد شد». رئیس پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات گریزی به آینده این مرکز نیز زد و گفت: «با تعطیلی بخشهای موازی، بر کار خود متمرکز خواهیم شد. همچنین تلاش میکنیم حوزههای استانی را فعال کنیم، ارتباط پژوهشگاه با دستگاههای اجرایی تقویت شود، و نهایتاً در بخش بینالملل هم که تازه در آغاز راه هستیم، در جهت انتقال دانش تلاش کنیم و استفاده از تجربیات سایر کشورها را در دستور کار قرار دهیم». وی در پایان سخنان خود، ابراز امیدواری کرد که فعالیتهای این پژوهشگاه، «کاهش آلام جامعه را در پی داشته باشد».
سقط جنین همه را از خود متأثر میسازد
در ادامه، حجیه رازقی نصرآباد دانشیار دانشگاه تهران، که با تدوین طرح «درک و معلومات زنان از موانع فرهنگی و مذهبی سقط جنین در ایران» برنده طرح برتر «ارتباط دانشگاه با صنعت و جامعه» از سوی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری شده بود، سخنانی ایراد کرد. وی در آغاز، خاطرنشان ساخت که: «در طرح مذکور، به این فرایند پرداخته میشود که فرد با وجود دستور اکید قوانین و فقه اسلامی، به کدام مرحله ذهنی میرسد که تصمیم به سقط جنین میگیرد». وی ضمن ارائه آمار رسمی و غیررسمی از میزان سقط جنین در کشور، افزود: «نتایج حاصل نشان میدهد که فاصله میان احکام و قوانین با توجیهات افراد فاصلهدار و متفاوت است و اگر به علل و عوامل آن توجه نکنیم، ممکن است قربانی هم به راهحلهای مطرح شده از سوی ما توجه نشان ندهد». رازقی در ادامه، یافته پژوهش خود را «ذهنیت نامتعین» خواند و گفت: «علل سقط جنین را میتوان ترس، ابهام و تردید دانست که از پیش از بارداری تا پس از سقط با فرد همراه است. این رخداد، نه تنها فرد، که چندین خانواده را از خود متأثر میسازد».
امید به بازاندیشی راجع به جامعه
دیگر سخنران این نشست، علیرضا کرمانی مترجم «درباره جامعه» بهقلم آنتونی الیوت و برایان اس. ترنر بود. وی در آغاز، ضمن طرح پرسشهای این کتاب که: «جامعه چیست و در جامعهای که برخی آن را مدرنیته متأخر نامیدهاند، چگونه میتوان جامعه را فهم کرد؟»، درک و برداشت نویسندگان از مفهوم جامعه را مفهومی متصل به دولت-ملت دانست و گفت: «بهباور مولفان، جامعه امری اجتماعی، فرهنگی و تاریخی است که در گذر زمان تغییر میکند که باید حداقل آن را در پیوند با سه عرصه فراملی، عرصه زیستجهان، و امر و تجربه فردی مشاهده کنیم». کرمانی، کتاب را متأثر از جریانات جامعهشناسی تلفیقی دانست و خاطرنشان کرد: «بهباور نویسندگان کتاب، جامعه امروز را نمیتوان با رویکردهای سنتی وبر، دورکیم و مارکس فهم کرد». وی در پایان، بر اهمیت رویکرد انقلابی برای فهم بهتر جامعه تأکید و اظهار امیدواری کرد که: «بازاندیشی راجع به جامعه، ما را فراخواند».
استنتاجات مهندس بازرگان با شواهد قرآنی همخوانی ندارد
در ادامه، علیرضا صدرالدینی مولف «تحلیل و اعتبارسنجی کتاب سیر تحول قرآن» به سخنرانی پرداخت. وی در آغاز سخن، ضمن تبریک هفته پژوهش، گفت: «قرآن بر اساس ترتیب نزول گردآوری نشده، اما از صدر اسلام، برخی در پی آن بودند که قرآن را بر پایه ترتیب نزول جمعآوری کنند. فهرستهایی هم تهیه شد که معروفترینشان «فهرست ابنعباس» است. در صد سال اخیر هم بهویژه در غرب، پژوهشهایی در این خصوص صورت گرفته که مشهورترینشان متعلق به نولدکه و بلاشر است». وی در ادامه، گریزی نیز به تلاشهای مهندس بازرگان در این خصوص نیز زد و گفت: «ایشان ادعا کرد که با محاسبه ریاضی میتوانم ترتیب و سال نزول آیات قرآن را نشان دهم. روش و ملاک ایشان طول متوسط آیات بود». صدرالدینی تلاش خود در این کتاب را راستیآزمایی کتاب مهندس بازرگان عنوان داشت و افزود: «برخی استنتاجات ایشان با شواهد قرآنی همخوانی ندارد و در برخی موارد، از معیارهای خود عدول کرده و سوگیری علمی دارد».
طبقه متوسط در حال فقیر شدن است
رضا تسلیمی طهرانی مولف کتاب «برآمدن طبقه متوسط جدید در ایران ۱۳۰۰-۱۳۲۰» سخنران دیگر این نشست بود. وی در آغاز، طبقه متوسط را موتور توسعه و نوسازی کشور برشمرد که علیرغم نقش مهم در تحولات اجتماعی، در حال فقیر شدن است. تسلیمی پیشفرض کتاب را این مهم دانست که «بدون بررسی جامع تاریخی، شناخت ویژگیهای طبقه متوسط غیرممکن و دشوار است». وی در ادامه، به پیشینه طبقه متوسط در ایران از دوران قاجار تا ادوار بعد، با تمرکز بر دوران پهلوی اول پرداخت و گفت: «مطالعه طبقه متوسط در دوره پهلوی اول، با رویکرد نظریه پیر بوردیو که بر دو بعد سرمایه اقتصادی و سرمایه فرهنگی تأکید میکند، در حوزههای معماری و شهرسازی، بهطور مشخص رمان و نشریات دوره پهلوی اول انجام شده است». وی در پایان، فردگرایی، تجددگرایی، مصرف فرهنگی و هنری که نشاندهنده سبک زندگی دوران پهلوی اول است را برخی نتایج این پژوهش برشمرد.
نتایج پیمایش با جامعه انقلابی ایران همخوانی نداشت
دیگر اثر رونمایی شده در این نشست، «تهران؛ خرداد ۵۸» بود. این کتاب که گرایشهای فرهنگی و نگرشهای اجتماعی در ایران؛ گزارشی از یک نظرخواهی در تهران در سال ۱۳۵۸ است، بههمت علی اسدی، مهدی بهکیش و منوچهر محسنی گردآوری شده است. یعقوب پناهی مدیر انتشارات پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات در آیین رونمایی از این کتاب، ضمن تبیین برخی ویژگیهای این کتاب، نتایج آن را قابل تطابق با جامعه انقلابی ایران ندانست و گفت: «احساس مسئولیت جمعی، و اهمیت مادیات یا معنویات» از جمله پرسشها در این نظرخواهی بوده که چنان که گذشت، پاسخ آن با جامعه آن روز در تطابق ندانسته است.
«مد عفیفانه؛ زن مسلمان چگونه لباس میپوشد؟» اثر الیزابت بوکار که با ترجمه محمد طالبی طادی منتشر شده نیز دیگر اثر رونمایی شده در این نشست بود که بر گونههای پوشش زنان در ایران، اندونزی و ترکیه متکی است.
«مختصات خانواده» و «خلقیات ایرانیان» زیر ذرهبین پژوهشگران
در ادامه این نشست، سیمین ویسی عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات در سخنانی، به معرفی دو مورد از پیمایشهای ملی که اخیراً دفتر طرحهای ملی بهمناسبت هفته پژوهش به انجام رساند پرداخت. پژوهش نخست، «پیمایش ملی خانواده» بود که با مشارکت مرکز ملی رصد اجتماعی وزارت کشور و با مدیریت داود پرچمی عضو هیأت علمی دانشگاه شهید بهشتی و نظارت محمدتقی کرمی در پاییز ۱۴۰۳ اجرا شد. ویسی هدف از انجام این تحقیق را شناسایی مختصات خانواده ایرانی و ساختار و کارکرد آن دانست و گفت: «در این تحقیق ۱۵ هزار نفر از افراد بالای ۱۵ سال خانوارهای شهری و روستایی بهعنوان نمونه تحقیق مورد مصاحبه قرار گرفتهاند». وی برخی از موضوعاتی که در این تحقیق مورد سنجش قرار گرفته را ازدواج و طلاق، فرزندآوری، اشکال مختلف خانواده، ساختار قدرت در خانواده، روابط خانوادگی، نقشها و نگرشهای جنسیتی، رفتارهای جنسی، جامعهپذیری بهواسطه خانواده، روابط عاطفی، مسائل فرهنگی خانواده، و آسیبهای مربوط به حوزه خانواده عنوان کرد.
اثر دیگری که ویسی به آن اشاره کرد، «پیمایش سنجش خلقیات ایرانیان» نام داشت که محسن صبوریان مجری و نظارت بر آن بر عهده حسین میرزایی عضو هیأت علمی دانشگاه علامهطباطبایی بود. ویسی در توضیح چرایی انجام این پژوهش گفت: «بهرغم اختلاف نظرهایی که درباره کاربرد اصطلاح منش یا شخصیت ملی وجود دارد، قرار شد بهمنظور آگاهی از وجوه برجسته و پایدار خلق و خوی ایرانیان، مطالعهای در این زمینه صورت گیرد، به این امید که شناختی که از این رهگذر بهدست میآید تصویری از تفاوتهای بهطور نسبی پایدار منش ایرانیان را منعکس کند و ظرفیت بهتری را برای سیاستگذاریهای فرهنگی – اجتماعی برای گروههای متکثر جامعه ایرانی فراهم آورد». وی در ادامه، در چارچوب مفهومی پژوهش، عواملی نظیر اهمیت نسبی عوامل ژنتیکی، زمینههای اجتماعی و فرهنگی موثر بر فرایند یادگیری، ملاحظات وجودی انسانگرایانه، مکانیسمهای ناخودآگاه، و فرایندهای شناختی را حائز اهمیت دانست.
ویسی در ادامه، خاطرنشان ساخت: «این پیمایش شامل دو بخش بوده است: یکی شامل سنجش منش فردی ابعاد مختلف شخصیت، و بخش دوم به سنجش منش اجتماعی پرداخته است. بهگفته وی، نمونه تحقیق افراد مشتمل بر ۵۵۰۰ نفر از افراد بالاتر از ۱۵ سال در ۳۱ استان کشور بوده است.
پژوهشهای ثابت و توصیفی دیگر قابل استفاده نیست
محسن جوادی معاون فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی دیگر سخنران این نشست بود. وی در آغاز، به مبحث مقایسه مباحث اخلاقی و سیاسی با امر پزشکی در کتاب «ارسطو: مبانی تاریخ تحول اندیشه وی» نوشته ورنر یگر اشاره کرد و آن را مصداق شرح وظایف و مسئولیتهای پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات که عملی است عنوان داشت. وی در ادامه به اهمیت ویژگیهای دانش مطلوب اشاره کرد و گفت: «دانش اگر اندازه لازم را نداشته باشد، بهروز نشود، و با استانداردهای جدید پیش نرود، قابل دفاع نخواهد بود». جوادی کارکرد اصلی دانش را نشان دادن راهحلی برای چالشها دانست و ضمن اشاره به قابل دفاع بودن چارچوب پژوهشی، پیمایشها و دستاوردهای پژوهشگاه، خاطرنشان کرد: «پژوهشهای ثابت و توصیفی امروز دیگر قابل استفاده نیست».
عملکردمان را به نتایج پژوهش بسپاریم
فرهاد رستگارنسب مدیرکل مرکز ملی رصد اجتماعی سازمان امور اجتماعی کشور سخنران دیگر این نشست بود. وی در آغاز، ضمن تبریک هفته پژوهش، به اهمیت نسبت پژوهش و سیاستگذاری در کشور اشاره کرد و گفت: «سیاستگذار باید به شواهد علمی متصل شود و در این راستا نیازمند مطالعات طولی هستیم». وی ضمن انتقاد از فاصله میان سیاستگذاری و شواهد علمی در کشور، اعتراف کرد که برای آسیبهای اجتماعی هزینههای بسیاری صورت گرفته اما نتایج خوب نیست. وی در بخش دیگری از سخنان خود به فاصله میان آموزش در نظام آموزشی کشور با نیازهای حکمران اشاره کرد و خاطرنشان ساخت: «لازم است زمینهای فراهم شود که خواسته حکمران محقق گردد». وی به لزوم ایفای نقش وزارت کشور بهمثابه «کنشگر مرزی» نیز اشاره کرد و چهار اختلاف موجود کنونی را چنین برشمرد: «اختلاف نخست بر سر فهم وضعیت اجتماعی است که این کار تنها از دولت ساخته نیست و نیازمند پژوهش است. اختلاف بر سر منافع و اولویتهای آن، آسیبشناسی ساختارها، و نهایتاً اختلال رابطهای درون نهادها دیگر مواردی است که حلوفصل آنها نیازمند یاری موسسات و مراکز پژوهشی است». وی ماحصل فعالیتهای پژوهشی را «سیاستنامه» ای دانست که میتوانیم عملکردمان را به آن بسپاریم.
بر اساس شرایط امروز پژوهش کنیم
آخرین سخنران این نشست، احمد مسجدجامعی وزیر سابق فرهنگ و ارشاد اسلامی بود. وی در آغاز، ضمن انتقاد از نسبت پژوهش و موسسات بهرهگیر از آن، گفت: «وقتی پژوهش انجام میشود، موسسات نتایج آن را نمیپذیرند چون آن موسسه را انکار میکند، در نتیجه پژوهش بینتیجه است». وی پیشنیاز بهرهگیری از نتایج پژوهش را تواضع و انعطافپذیری سازمانها و نهادها دانست و در ادامه، به کتابهای پرفروش دهههای پیش پرداخت. مسجدجامعی، «قلعه حیوانات» را کتاب پرفروش دهه ۵۰ و کمفروش دهه ۶۰ اعلام کرد و گفت: «مادر» ماکسیم گورکی در دهه ۵۰ فروش داشت اما در دهه ۶۰ به فروش نمیرسید». وی گریزی به شرایط اجتماعی و تأثیر آن بر خرید کتاب نیز زد و گفت: «وقتی نهادی قانونی چون خانه اندیشمندان علوم انسانی را تعطیل میکنند، افراد برای مطالعه و تشکیل حلقههای فکری راهی کافهها و پارکها میشوند». وی در بخش پایانی سخنان خود ضمن انتقاد از فاصله میان مردم و مسئولین، همچنین پاکسازی تاریخ کشورمان، خاطرنشان ساخت: «فهم شرایط امروز سخت نیست. بر اساس آن، پژوهش کنیم».
در پایان این نشست، جوایز برگزیدگان هفته پژوهش به حجیه رازقی نصرآباد، حسین حسنی و سجاد یاهک اهدا شد. همچنین از صاحبان کتب رونمایی شده تقدیر به عمل آمد.
*عکسها از محمد فیروزی
۲۱۶۲۱۶
کد مطلب ۲۱۵۷۴۶۰
- خرید ارزان بلیط هواپیما از ۹۰۰ ایرلاین رزرو ارزان ۱.۵ میلیون هتل در سراسر دنیا خرید آنلاین بلیط قطار با بهترین قیمت انواع تورهای مسافرتی، برای هر نوع سلیقه اخذ ویزای آنلاین ۵۰ کشور در کوتاهترین زمان صدور فوری انواع بیمه مسافرتی داخلی و خارجی
-
هشدار در خانه پژوهش؛ وقتی واقعیتهای جامعه با بخشنامههای دولتی «همخوانی» ندارد /فراخوان نخبگان برای پایان دادن به تصمیمات بدون تحقیق/
-
مقایسه بودجه پژوهشی ایران با ژاپن و کره جنوبی / تقویت پروژههای حیاتی آب، امنیت غذایی، انرژی، سرمایه اجتماعی و سلامت عمومی
-
تبعیض،علت رفتار سیاسی و معلول نابرابری ساختاری / الگوریتم ها و تبعیض هوشمند / مفهوم کلیدی «رفتار نابرابر» و نادیدهانگاری تقاطع هویتها
