انتقاد یا انتقام؟ / نگاهی به چهل و سومین جشنواره جهانی فیلم فجر در شیراز 

چهل و سومین جشنواره جهانی فیلم فجر در شیراز، نه فقط صحنه نمایش آثار سینمایی، بلکه آینه‌ای شد برای بازخوانی یک مناقشه قدیمی؛ اینکه نقدهای واردشده، دلسوزانه و برای بهبود بودند یا امتداد همان تسویه‌حساب‌های همیشگی. در شهری که پس از سال‌ها دوباره با همدلی بخشی از مدیران، هنرمندان و رسانه‌ها توانست یک رویداد بین‌المللی را میزبانی کند، پرسش اصلی این است که نگاه‌ها به جشنواره برای ساختن بود یا برای سوزاندن.

هر رویداد یا هر برنامه ای در هر سطح نیازمند آسیب شناسی است، در این شکی نیست، در این هم تردیدی نیست هر برنامه ای پس از سالها که از عمر برگزاری اش بگذرد هم احتمال ایراد و خطا در آن وجود دارد که امری کاملا طبیعی است، چه رسد به برخی برنامه ها که برای نخستین بار برگزار می شوند. جشنواره جهانی فیلم فجر اگرچه در عنوان دوره چهل و سوم خود را سپری کرد اما حقیقتا ده سال از استقلال آن از جشنواره فیلم فجر می گذرد و مهم تر اینکه برای نخستین بار در شهری به جز پایتخت با آن امکانات و زیرساخت های ساخته شده در طی چند دهه برگزار می شود.
برگزاری چهل و سومین جشنواره جهانی فیلم فجر در شیراز یکی از همان رویدادهاست که قطعا موافقان و مخالفانی دارد و فرقی هم نداشت در شیراز باشد یا هر جای دیگری بالاخره همیشه عده ای هستند که بنا به دلایل مختلف که متاسفانه مهم ترینش بازی های جناحی است که (اگر من نباشم می خواهم بقیه هم نباشند) کمر همت می بندند تا به جای آسیب شناسی منصفانه ریشه را هدف قرار دهند و یا تسویه حساب های فردی را انجام دهند.
نکته مهم اما اینجاست که آنان که اصل برپایی هر رویدادی را زیر سئوال می‌برند و با برقراری ارتباط میان هر ضعف و مشکلی که برخی اصلا ربطی به برگزار کنندگان ندارد سعی می کنند خود را مطرح کنند، چه خدمتی از تمام این سالها در حوزه ارتقا سطح کمی و کیفی فرهنگ و هنر در این شهر و استان برداشته اند؟
فراموشکاری نکته مهمی است که بسیاری از افراد یقین دارند در عموم جامعه ما وجود دارد و سعی دارند از همان نقطه بهره ببرند در صورتی که چنین نیست و حداقل برای خیل عظیم هنرمندان و اهالی رسانه عملکرد افراد در دوره های مختلف قابل مقایسه و عیان است.
این مطلب را برای آن عده تخریب کنندگان که دقیقا نه از سر دلسوزی که از سر بازی دیگی که برای من نمی جوشد و…. نمی نویسم بلکه برای مخاطبانی می نویسم که شاهد این اظهار نظرها و این موضع گیری های غیر منصفانه هستند.
چرا که هیچ حرف و اندیشه ای قرار نیست برخی را دعوت به انصاف و همه جانبه اندیشی کند چرا که از ابتدا قرار بر این نبوده و هدف از این نمایش دلسوزی و دایه مهربان تر از مادرشدن ، اصلاح و آسیب شناسی نیست، هدف اصلی تخریب و زیر سئوال بردن هر برنامه ای است که بتواند به فرهنگ و هنر این شهر کمک کند و در قابل از حس همدلی و نشاط اجتماعی جلوگیری کند.
اما یک نکته را هرگز نمی توان از یاد برد، تاریخ ، آمار و اعداد که در شکل حقیقی خود دروغ نمی گویند.
مقایسه هر برنامه با برنامه های قبلی ، آمار هر مدیر در دوره خود ، آمار فعالیت های یک تشکل و … با دوره های قبل و بعد به خوبی نمایانگر این نکته است که هرکسی چه زمینه فعالیت و تخصصی دارد؟
مثلا کافی است سری به آمار برنامه های برگزار شده در دوره های مختلف مدیریتی فرهنگ و ارشاد فارس بیاندازیم تا با عدد و ارقام حقیقی نه با رزومه سازی های بی پشتوانه از طریق خود اهالی فرهنگ و هنر بفهمیم در که در چه دوره و سال هایی برنامه ها هم از لحاظ کمی و کیفی سطح بالاتری داشته و اینکه اصولا در چه دوره ای رضایت مندی اهالی فرهنگ و هنر لحاظ شده است.
در مقابل همین مقایسه را به راحتی می توان در حوزه فعالیت استانداران، شهرداران پیشین تا امروز ، سازمان فرهنگی و اجتماعی شهرداری و دوره های مختلف شورای اسلامی شهر شیراز داشت.
البته طبیعی است که برخی به واسطه وجود همفکران خود بخواهند دوره های فاقد عملکرد و فعالیت مثبت را در سطح عالی تبلیغ کنند اما در جهان امروز مخاطب با دیده و شنیده های شخصی خود در فضای شهری و رسانه ای به راحتی می تواند قضاوت کند از کجا به کجا رسیده است.
بر این اساس به نظرم برخی افراد کافی است به هوش و فهم جامعه و مردم احترام بگذارند و تلاش نکنند از آب گل آلود برای خود ماهی بگیرند به امید اینکه در آینده از همین اعتباری و سمت و پستی را به دست بیاورند.
برای اکثریت اهالی فرهنگ و هنر این شهر و استان ، احترام به شعور و کارآمدی آنان حرف اول را می‌زند ، برایشان احترام به فرهنگ و هنر از هر بودجه و امکاناتی مهم تر است و از آن ارزش مند تر برایشان این است که ببینند فعالیت ها رونقی دو چندان گرفته و با حضور افراد متخصص و کارآمد به جای برخی افراد رانتی و سفارشی با احترام به توان هنرمندان آن استان و با مشورت و همدلی آنان کار را پیگیری می کنند.
در مقابل شاید برای برخی از مدعیان امروز عجیب باشد که روزگاری نه چندان دور در همین شهر ، فلان مسئول برای انتقام گیری شخصی حاضر بوده یک برنامه ملی مشترک با یک بخش فرهنگی دیگر شهر را تخریب کند تا نشان دهد برای به کرسی نشاندن حرفش حاضر است آبروی شهر و فرهنگ و هنر را هم قربانی کند.
این در حالی است که شاید پس از سالیان سال ، شاهد همدلی و اتحاد و همفکری میان بخش های مختلف ، استانداری ، شهرداری ، اداره فرهنگ و ارشاد ، حوزه هنری و بخش خصوصی برای ارتقا سطح کمی و کیفی فعالیت های فرهنگی و هنری در استان هستیم.
از پروژه های مختلف عمرانی ساخت و بهینه سازی سالن های سینما و تئاتر گرفته ، تا همکاری در برگزاری برنامه های بزرگ ملی همانند یاد روز حافظ ، موسیقی ملل ، جشنواره های فرهنگی و هنری و تکریم هنرمندان بخشی از این هماهنگی و همدلی است که امیدواریم ادامه داشته باشد و پس از برگزاری انتخابات شورای شهر مجددا شاهد شورایی فرهنگی و هنری دوست همانند دوره پنجم باشیم که ثمرات فعالیت آنان همچنان در شیراز در حال استفاده است.
این مقدمه را گفتم تا به داستان برپایی جشنواره جهانی فیلم فجر در شیراز برسم اینکه این رویداد را می توان منصفانه نگریست، ایرادات برگزاری و ضعف ها را دید و به عنوان چراغ راه برنامه های آینده به کار بست و از سوی دیگر این مورد مهم تر را نباید فراموش کرد که شیراز در طی این برنامه تیتر اخبار جهان بود.
قطعا عده ای خواهند گفت شیراز با آن سابقه درخشان در فرهنگ و هنر نیازی به تیتر جهان شدن ندارد اما در جدای این افراد باید گفت اتفاقا شیراز به دلیل همان سابقه درخشان و حضور این حجم عظیم از هنرمند و فرهنگور و مردمانی اهل هنر و فرهنگ باید بیش از هر زمان دیگری در مرکز توجه باشد که شیراز همیشه پایتخت فرهنگ و هنر و تمدن ایران بوده است.
حضور بیش از ۲۰۰ مهمان بین المللی فرهنگی از ۴۰ کشور جهان که هر کدام رسانه ای برای معرفی شیراز هستند کار کوچکی نبوده است و فراموش نکنیم برخلاف اینجا که بسیاری همه تلاششان را می کنند تا ارزش هنرمند را اندک جلوه دهند در بسیاری از نقاط جهان یک عکس با یادداشت فلان هنرمند در فضای مجازی می تواند تاثیرات بسیاری بر آن اقلیم داشته باشد پس فراموش نکنیم هر مهمان این رویداد خودش می تواند سفیری باشد برای فرهنگ و هنر شیراز و ایران.
در کنارش حضور جمع بسیاری از هنرمندان نام آشنای داخلی در این رویداد با هر یادداشت و مصاحبه ای باعث شد تا بیش از هر زمان دیگری نام شهر شیراز و هنر آن تکرار شود.
ضمن اینکه تاثیرات اجتماعی و خصوصا اقتصادی این جشنواره را نباید فراموش کرد، مهمانان داخلی و خارجی برنامه از مکان های دیدنی و تاریخی شیراز بازدید داشتند، در بازار همین شهر خرید کردند و سوغاتی و هدایای شیراز را به خانه بردند.
در بحث گردشگری و توریسم همین برنامه هاست که رونقی به کسب و کارهای فرهنگی و صنایع دستی می‌دهد ، همانند اتفاقی که در یک جشنواره بین المللی در شهر کوچکی در اروپا اتفاق می افتد و حضور مهمانان و شرکت کنندگان در طول همین یک ماه منافع بسیاری را وارد آن منطقه می کند
نکته مهم تر اینکه به جای تخریب و زیر سئوال برده تلاش صورت گرفته توسط بخشی از مدیران استان و شیراز و بخش خصوصی و همدلی هنرمندان و اهالی رسانه به این فکر کنیم که پس از سالها رکود در شیراز بالاخره شرایطی بوجود آمده تا به جای دعواهای همیشگی میان متولیان فرهنگی در شیراز ، شاهد اتحاد و هماهنگی آنان باشیم.
من هم معتقدم چهل و سومین جشنواره جهانی فیلم فجر در شیراز ضعف های دارد اما مجموع ضعف ها در مقابل نقاط قوت بسیار اندک است.
این جشنواره برای نخستین بار در یک کلان شهر به جز تهران برگزار شده است، پس بسیار طبیعی است با توجه به محدودیت زمانی و فرصت اندک کارها با سرعت و نیروهای بیشتری انجام شود، در این شرایط بروز چند ناهماهنگی کاملا عادی است.
دوم سطح برنامه ، یک برنامه بین المللی شاخصه ها و نیازهایی دارد که در برنامه های ملی ، یا منطقه ای و استانی متفاوت است پس نمی توان با همان نگاه از بیرون گود در مورد یک رویداد قضاوت کرد یا با برجسته کردن یک عکس یا هر موردی اصل جریان را نادیده گرفت.
یا با پررنگ کردن چند مورد بسیار بی اهمیت مثل اینکه چرا فلان اینفلوئنسر هم در گزارشی از جشنواره تهیه کرده همه چیز را زیر سئوال ببریم.
نکته اصلی اما اینجاست قرار است مشورت بدهیم یا قرار است تخریب کنیم؟
آداب مشورت و هم اندیشی و آسیب شناسی قطعا تخریب نیست، اینکه تمام زحمات برگزار کنندگان و جمعی که در شیراز همه توان خود برای مهمان نوازی درجه یک را به کار بستند را زیر سوال ببریم.
آنچه به عنوان بخشی از جامعه هنری و رسانه در مورد جشنواره شاهد بودم چند نکته مهم دارد:

همدلی میان طیف گسترده ای از هنرمندان فعال که با تمام اختلاف سلیقه ها در طول جشنواره از هیچ کمکی دریغ نکردند تا مهمان نوازی شیراز را ماندگار کنند.
متاسفانه همان نگاه از بالا به پایین پایتخت نشینان به سایر استانها باعث شد تا بخش عمده ای از برنامه از تهران و دبیرخانه اصلی پیش از جشنواره هماهنگ و شاهد حضور تیم اجرایی آنان در شیراز باشیم که البته پس از حضور در شیراز متوجه شدند ، شیراز پتانسیل بالایی در برگزاری برنامه ها دارد و حضور نیروهای متخصص و کارآمد جوان باعث شد از همان روز نخست متوجه شوند می توان بی هیچ نگرانی برنامه را با نظم و حرفه ای در شیراز برگزار کرد و عملا از همان روز اول بخش عمده ای از برگزاری برنامه توسط خود هنرمندان شیراز ، اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی و مجموعه هنر شهر آفتاب برنامه ریزی و برگزار شد.
و شک نکنید آنچه اهالی فرهنگ و هنر شیراز در این چند روز نشان دادند این پیام روشن را اعلام کرد که شیراز و استان فارس ، حقیقتا پایتخت فرهنگی و هنری ایران است پس می توان بی هیچ نگرانی امور برگزاری هر رویدادی در سطح بین المللی را به شیراز سپرد و از نتیجه آن رضایت کامل داشت.
نکته دیگر اینکه موارد کوچکی از عدم هماهنگی در چنین برنامه ای بسیار طبیعی است اما قطعا اگر تمام برنامه و ریزی و اجرا در اختیار تیم برگزاری در شیراز بود شاهد همین موارد اندک هم نبودیم.
برگزاری کارگاه ها و نشست های تخصصی و نقد و بررسی آثار یکی دیگر از نقاط قوت این جشنواره بود و باور کنید به عنوان یک منتقد اگر در یک برنامه و یک سالن ۱۵۰ نفری یک سوم ظرفیت برای نقد وارد سالن شوند نشانه موفقیت برنامه است که رسد به اینکه در بسیاری از برنامه های تخصصی در حاشیه جشنواره ظرفیت سالن تکمیل می‌شد و یا همانند نشست تخصصی آلفرد یعقوب زاده در مورد عکاسی نیمی از تالار حافظ و بیش از ۳۰۰ مخاطب در آن شرکت داشتند.
این حال و هوای پرشور و ایجاد یک فضای آموزشی کار بزرگی است که به مدد برگزاری این رویداد اتفاق افتاد و نباید به سادگی از آن گذشت.
نقاط ضعفی که با علم به اینکه اولین ها همیشه دچار آن خواهند شد و باید به مرور اصلاح و در دوره های بعدی آنان را برطرف کرد در مقابل اتفاقات خوب جشنواره اندک است اما قطعا باید به آنان پرداخت و از آن درس گرفت:
نخست اینکه نیازی به حضور تعداد بالای این اجرایی از تهران در شیراز نیست، نهایتا چند نفر به نمایندگی از دفتر جشنواره در بخش برنامه ریزی ، تشریفات و رسانه کافی است و می توان در دوره های بعدی از توان نیروهای متخصص اجرایی در شیراز که پیش از این با برگزاری برنامه های مختلفی در بخش های سینما ، تئاتر ، موسیقی ، نمایشگاه کتاب و … توانمندی خود را اثبات کرده اند استفاده کرد.
دوم برنامه ریزی ویژه برای برگزاری برنامه در دوره بعدی که باید از اختتامیه همین دوره آغاز شود تا مجددا همه کارها به چند ماه پایانی موکول نشود، کافی است از تمام توان دستگاه ها و ادارات استان استفاده کرد تا علاوه بر برنامه ریزی بهتر بتوان در خصوص کاهش هزینه ها و استفاده از امکانات موجود بهره برد.

حجم بالای اخبار تولیدی ، مصاحبه، یادداشت و گزارش های تصویری توسط خبرنگاران و رسانه های استان فارس و نمایندگی خبرگزاری های ملی در شیراز گواهی از همدلی و فعالیت اهالی رسانه در استان فارس است که بی تردید باید بصورت ویژه از آنان قدردانی شود خصوصا خبرنگاران و عکاسان فرهنگ و هنری که با همه دشواری ها این حوزه را دنبال کردند و از بسیاری از مزایای حوزه های ورزشی و سیاسی و اقتصادی رسانه محروم هستند.
قدردانی و توجه به این بهش رسانه علاوه بر اینکه وظیفه اصلی دستگاه های متولی است، در ادامه به حمایت بیشتر آنان از فعالیت های سالانه می انجامد که متاسفانه در بسیاری از دوره ها نادیده گرفته شده و به آن بی توجهی شده است.
مهم ترین نکته این است که هر رویدادی در نهایت باید علاوه بر آورده های مقطعی، آورده ای ماندگار داشته باشد، مثلا برگزاری جشنواره جهانی فیلم فجر در شیراز باید بتواند در بلند مدت به بهبود شرایط و زیر ساخت ها و معرفی هنرمندان استان و حضور آثار تولیدی فیلمسازان استان فارس در بخش رقابتی و ویژه جشنواره منتهی شود.
یا اینکه عملا از سال بعد جایزه ویژه شیراز درنظر گرفته شود که به هر فیلمی که در آن توجه ای خاص به شهر شیراز داشته است اختصاص پیدا کند.
بی شک اگر نگاه منتقدان برگزاری جشنواره به جای نگاه عیب جویانه نگاهی بهبود محور باشد ، اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی فارس می تواند با برگزاری چند جلسه بررسی و آسیب شناسی هم از نقدها استفاده کند و هم پیشنهادات مختلف افراد و هنرمندان حاضر در این رویداد را دریافت و در سایر برنامه ها از آن استفاده کند.
در نهایت نگاهی به چند سال اخیر فرهنگ و هنر در استان فارس نمایانگر این است که در دورانی تازه قرار داریم، همین یک سال گذشته با همه مشکلاتی که عموم جامعه با آن دست به گریبان است نشان میدهد برگزاری این حجم از برنامه های موفق که در سطح استان و چه ملی و بین المللی نمایانگر عزم جدی برای تغییر فضای رکود است دورانی که گفتگو و احترام میان اهالی فرهنگ و هنر و متولیان آن نشانه روشنی است از افق های روشن پیش رو.

*کارگردان و منتقد سینما و تئاتر

کد مطلب ۲۱۵۳۷۴۱

خرید ارزان بلیط هواپیما از ۹۰۰ ایرلاین رزرو ارزان ۱.۵ میلیون هتل در سراسر دنیا خرید آنلاین بلیط قطار با بهترین قیمت انواع تورهای مسافرتی، برای هر نوع سلیقه اخذ ویزای آنلاین ۵۰ کشور در کوتاه‌ترین زمان صدور فوری انواع بیمه مسافرتی داخلی و خارجی

• 

  بالاخره در ارومیه برف بارید

• 

  مدارس , دانشگاه‌های استان آذربایجان‌غربی روز چهارشنبه ۱۹ آذرماه تعطیل شد

• 

  جزییات تفاهم‌نامه‌ همکاری ویژه بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی و استانداری کرمان

• 

  حادثه رانندگی برای معامان کوهنانی لرستان؛ یک نفر کشته و ۴ نفر زخمی شدند

• 

  افتتاح هنرستان ۱۸ کلاسه دخترانه در قهررود بروجرد